Επαγγελματικά Δικαιώματα στην Πληροφορική

Δημοσιεύτηκε στην Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας

Σήμερα που ο ανταγωνισμός στον επαγγελματικό στίβο κυριαρχεί και η ανεργία έχει φθάσει στα υψηλότερα ποσοστά παρά ποτέ, η επαγγελματική αποκατάσταση αποτελεί ένα από τα κυριότερα κριτήρια εργασιακού προσανατολισμού και επιλογής της αντίστοιχης εκπαίδευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι νέοι αναζητούν επαγγέλματα τα οποία δεν προσφέρουν μόνο καλές προοπτικές αλλά κυρίως είναι πλήρως κατοχυρωμένα από την υφιστάμενη νομοθεσία. Επιστήμες όπως η νομική, η μηχανική και τα οικονομικά βρίσκονται στις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων παρά το γεγονός ότι έχει επέλθει σε μεγάλο βαθμό κορεσμός των αντίστοιχων επαγγελμάτων. Η διαπίστωση αυτή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχει αυξημένη ζήτηση για πανεπιστήμια που μπορούν και επηρεάζουν την πορεία των επαγγελμάτων, που διδάσκουν μέσα από τα προγράμματα σπουδών τους, σκιαγραφεί την κατάσταση των επαγγελματικών δικαιωμάτων στη χώρα μας.

Η πολιτεία στην προσπάθεια διασφάλισης των παρεχόμενων υπηρεσιών σε ευαίσθητους τομείς όπως η ιατρική, η νομική και η μηχανική, θέσπισε κάποια κριτήρια (π.χ. κατοχή πτυχίου πανεπιστημίου για τον ασκούντα το αντίστοιχο επάγγελμα) και προχώρησε στην ίδρυση φορέων, όπως τα επιμελητήρια, οι οποίοι θα αναλάμβαναν τον καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων και θα συντόνιζαν την πορεία του αντίστοιχου κλάδου. Βέβαια η ωραία αυτή ιδέα μεταλλάχθηκε στην πορεία για να καταλήξουν σήμερα πια τα διάφορα επιμελητήρια ή ενώσεις σε ισχυρές συντεχνίες που καθορίζουν τις τύχες σύμφωνα με τα συμφέροντα και μόνο των μελών τους. Οι φορείς αυτοί γιγαντώθηκαν, ανέλαβαν παράλληλα και πολιτική δράση (π.χ. Δικηγορικός Σύλλογος, Τεχνικό Επιμελητήριο) ενώ σήμερα παρουσιάζουν μια αδυναμία να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις που θέτουν τόσο η κοινωνία όσο και η τεχνολογία. Πολλά είναι τα τμήματα που έχουν ιδρυθεί τα τελευταία χρόνια χωρίς ωστόσο να έχουν διευκρινισθεί τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων τους είτε λόγω του ότι δεν υπάρχουν αντίστοιχοι φορείς-επιμελητήρια είτε κυρίως διότι θίγονται τα συμφέροντα άλλων κατοχυρωμένων επαγγελμάτων. Η πολιτεία σε κάθε περίπτωση προσπαθεί να μετριάσει το πολιτικό κόστος, σε βάρος τελικά του κοινωνικού συνόλου.

Η πληροφορική για παράδειγμα είναι ένας κλάδος που εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στην Ελλάδα τόσο ως επιστήμη όσο και ως επάγγελμα. Εντούτοις στερείται το θεσμοθετημένο πλαίσιο που θα καθόριζε τα επαγγελματικά δικαιώματα στο χώρο. Τι σημαίνει όμως η έλλειψη αυτών των δικαιωμάτων, τι συνέπειες έχει και ποιους εξυπηρετεί; Όταν ένα επαγγελματικό πεδίο δεν έχει σαφώς ορισμένα και κατοχυρωμένα δικαιώματα τότε πρακτικά οποιοσδήποτε μπορεί να ασκήσει το αντίστοιχο επάγγελμα χωρίς να κατέχει τις αντίστοιχες γνώσεις και εκπαίδευση. Οι συνέπειες είναι άμεσες στην κοινωνία, την οικονομία και την εκπαίδευση. Φανταστείτε κάποιον που αυτοαποκαλείται ιατρός καρδιολόγος και ασκεί το επάγγελμα του καρδιοχειρούργου. Είναι φυσικά αδιανόητο. Ένας ιατρός αφού πάρει το πτυχίο του, πρέπει να κάνει το αγροτικό του, στη συνέχεια την απαραίτητη μετεκπαίδευση και τέλος να είναι εγγεγραμμένο μέλος του ιατρικού συλλόγου. Το τελευταίο δεν είναι μια απλή προαπαίτηση αλλά ένα όργανο που συνεχώς ελέγχει επαγγελματικά και ηθικά το μέλος-ιατρό και έχει το δικαίωμα να του στερήσει μέχρι και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Αυτό βέβαια δεν έγινε για να περιορίσει τους ιατρούς και το επάγγελμά τους αλλά για να διασφαλίσει όπως προαναφέραμε το κοινωνικό σύνολο. Παρόμοια είναι τα πράγματα για τους μηχανικούς, τους νομικούς αλλά και κάθε επάγγελμα ιδιαίτερης σημασίας για την κοινωνία.

Τι συμβαίνει όμως με την πληροφορική; Τίποτα! Οποιοσδήποτε μπορεί να αυτοαποκληθεί «Πληροφορικός» και να ασκήσει το επάγγελμα. Δε θα του ζητήσει κανείς τίτλο σπουδών, δεν υπάρχει φορέας (Επιμελητήριο ή Ένωση) που θα τον εντάξει στα μέλη του αλλά ούτε και έχει νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Πολύ απλά πράττει κατά βούληση θέτοντας σε κίνδυνο το κοινωνικό σύνολο. Οι εταιρείες που κατασκευάζουν έργα πληροφορικής δεν υποχρεούνται να εργοδοτούν πτυχιούχους του κλάδου με αποτέλεσμα και αυτές να λειτουργούν ανεξέλεγκτα και κυρίως χωρίς καμία διασφάλιση για την ποιότητα και την αξιοπιστία των έργων που υλοποιούν. Τα έργα πληροφορικής δεν ανήκουν στο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων έργων (Ν.1418/84) αλλά στο καθεστώς προμηθειών. Οι εταιρείες που τα αναλαμβάνουν εφόσον δεν υποχρεούνται να έχουν το κατάλληλο προσωπικό και εμπειρία υλοποίησης σχετικών έργων, όπως συμβαίνει με τα δημόσια έργα μέσω του Μητρώου Εργοληπτικών Επιχειρήσεων, είναι ανίκανες να εγγυηθούν την ποιότητα και το αποτέλεσμα του έργου. Σε έναν τομέα μάλιστα που οι τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν ιδιαίτερες απαιτήσεις σχεδιασμού και προδιαγραφές με μελλοντική ισχύ, καταλαβαίνουμε πόσο κρίσιμα είναι τα πράγματα. Μεγαλόπνοα έργα όπως το TAXIS δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν ούτε στο πρώτο έτος της λειτουργίας τους. Φανταστείτε το τοπίο εν όψει του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και της Κοινωνίας της Πληροφορίας που θα απορροφήσουν περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια ευρώ (1 τρις Δρχ.) σε έργα πληροφορικής στην Ελλάδα. Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και το γεγονός ότι η πλειοψηφία των καθηγητών πληροφορικής στα σχολεία όχι μόνο δεν έχουν τις βασικές γνώσεις της επιστήμης αλλά έχουν σπουδάσει εντελώς διαφορετικό αντικείμενο (Φιλολογία, Φυσική Αγωγή, Ιχθυοκαλλιέργεια, κ.α.). Γίνεται σαφής λοιπόν ο λόγος για τον οποίο οι μαθητές προτιμούν Τμήματα με κατοχυρωμένα επαγγέλματα (π.χ. μηχανικός, ιατρός, νομικός) και Πανεπιστήμια που καθορίζουν άμεσα την τύχη των επαγγελμάτων των αποφοίτων τους.

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι το ασαφές πεδίο της πληροφορικής στην Ελλάδα συντηρείται εσκεμμένα από αυτούς που έχουν το ανάλογο συμφέρον. Είναι κάποιες από τις εταιρείες Πληροφορικής που θίγονται σε ενδεχόμενη θεσμοθέτηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του κλάδου καθώς επίσης και όλοι οι αλεξιπτωτιστές της Πληροφορικής οι οποίοι σφετερίζονται το χώρο τόσο στον εκπαιδευτικό όσο και στον εργασιακό τομέα. Μερίδιο στην ευθύνη ομολογουμένως έχουν και οι ίδιοι οι Πληροφορικοί που αδράνησαν για τόσα χρόνια όπως και η πλειοψηφία των Πανεπιστημιακών Τμημάτων Πληροφορικής που αδιαφόρησαν στα προβλήματα που θα αντιμετώπιζαν οι ίδιοι οι απόφοιτοί τους, φοβούμενα προφανώς τη διαμάχη με την κυβέρνηση. Και ενώ δεν έχουν ακόμη κατοχυρωθεί τα στοιχειώδη επαγγελματικά δικαιώματα του κλάδου, τα αντίστοιχα τμήματα ιδρύονται συνεχώς το ένα μετά το άλλο αγνοώντας τους ρυθμούς απορρόφησης και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Σήμερα όμως και μέσω της ΕΠΕ (Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας http://www.epe.org.gr/) συντονίζεται μια προσπάθεια για συνολική αναμόρφωση του κλάδου, θεσμοθέτηση των δικαιωμάτων και δημιουργία Επιμελητηρίου Πληροφορικής. Μια προσπάθεια που στόχο έχει να φέρει την Πληροφορική στην Ελλάδα στη θέση που της αξίζει και έπρεπε εδώ και χρόνια να κατέχει.