Η μεταμόρφωση του λογισμικού από προϊόν σε υπηρεσία

Δημοσιεύθηκε στο GreekInformatics

Όταν το λογισμικό έκανε την εμφάνισή του ως κλάδος της οικονομίας, το επιχειρηματικό μοντέλο στο οποίο βασίστηκε ήταν το ίδιο με αυτό που ίσχυε παραδοσιακά για τα περισσότερα προϊόντα. Με την εξέλιξη όμως του παγκόσμιου ιστού (world wide web) η πληροφορική απέκτησε μια νέα διάσταση και το λογισμικό άρχισε σιγά σιγά να μεταμορφώνεται από εμπορικό προϊόν - που πωλείται με σκοπό να εγκατασταθεί σε υπολογιστές - σε υπηρεσία που παρέχεται μέσω του διαδικτύου. Ένα από τα πρώτα παραδείγματα αυτής της μεταμόρφωσης ήταν η αντικατάσταση των εφαρμογών ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (π.χ. Thundebird, Outlook, κ.α.) από υπηρεσίες web-mail, ενώ πιο πρόσφατα παρατηρούμε μια σταδιακή μετακίνηση από τις desktop εφαρμογές γραφείου (π.χ. Microsoft Office, OpenOffice, κ.α.) προς τις αντίστοιχες υπηρεσίες web (π.χ. Google Docs, MS Office 365, κ.α.). Ο κατάλογος των εφαρμογών λογισμικού οι οποίες μετατρέπονται σιγά σιγά από προϊόντα σε υπηρεσίες web γίνεται όλο και μεγαλύτερος, και η τάση αυτή δεν περιορίζεται μόνο στο λογισμικό αλλά αγγίζει και το υλικό (π.χ. αντικατάσταση των αποθηκευτικών μέσων από υπηρεσίες αποθήκευσης στο διαδίκτυο).

Το νέο μοντέλο ανάπτυξης και εμπορίας λογισμικού ονομάζεται software as a service και προσφέρει πληθώρα πλεονεκτημάτων, τόσο για τον καταναλωτή όσο και για την επιχείρηση πληροφορικής που το παράγει. Ο καταναλωτής δε χρειάζεται πια να ασχολείται με την εγκατάσταση (setup), την αναβάθμιση (upgrade), και τις συνεχείς ενημερώσεις (upgrades, patches) του λογισμικού, αφού όλες οι εφαρμογές τρέχουν μέσα από το browser. Αντίστοιχα και για το υλικό (hardware), μειώνεται σημαντικά η ανάγκη για συνεχείς αναβαθμίσεις και βελτιώσεις του υπολογιστή αφού όλος σχεδόν ο υπολογιστικός φόρτος μεταφέρεται στα υπολογιστικά κέντρα που τρέχουν το λογισμικό εξ αποστάσεως. Η επιχείρηση, από τη μεριά της, δε χρειάζεται να ασχολείται με θέματα συσκευασίας, διανομής και αποθήκευσης, ενώ έχει τη δυνατότητα να κάνει ανά πάσα στιγμή οποιαδήποτε βελτίωση ή αναβάθμιση του λογισμικού χωρίς να απαιτείται η επαναπροσέγγιση του πελάτη και η επαναπροώθηση του προϊόντος της. Επιπλέον, το λογισμικό ως υπηρεσία μπορεί να είναι πολύ πιο στοχευμένο και εξειδικευμένο στις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη και δεν υπάρχει περιορισμός στο πλήθος των εκδόσεων που θα παραχθούν (π.χ. home, professional, κλπ.). Επίσης, μια υπηρεσία ιστού είναι πολύ πιο εύκολο, σε σχέση με ένα προϊόν, να τη διαμοιράσεις σε μικρότερα υποέργα που θα υλοποιηθούν κατανεμημένα ή/και απομακρυσμένα από περισσότερες ομάδες. Όλα αυτά δίνουν τη δυνατότητα σε μια επιχείρηση πληροφορικής να αναπτύξει και να κατανείμει δυναμικά τους υπολογιστικούς και ανθρώπινους πόρους της ανάλογα με τη ζήτηση που θα έχει η υπηρεσία που αναπτύσσει στην πορεία του χρόνου. Αυτό οδηγεί στον εξορθολογισμό των δαπανών, σε ένα χαμηλότερο κόστος παραγωγής, και ακόμη σημαντικότερο, προσφέρει ένα πολύ πιο ευέλικτο και συνεπώς πιο δίκαιο μοντέλο κοστολόγησης για τον πελάτη. Ο καταναλωτής δεν αγοράζει πια ένα πάγιο, την άδεια χρήσης του λογισμικού, αλλά μια υπηρεσία με βάση τις πραγματικές του ανάγκες και την κατανάλωση που κάνει. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, ειδικά σε περιπτώσεις εξειδικευμένου λογισμικού, διότι το κόστος μιας άδειας χρήσης είναι πολλές φορές απαγορευτικό για τους μικρομεσαίους καταναλωτές. Με τον τρόπο αυτό αποτρέπεται επίσης και η πειρατεία λογισμικού με τη συνεπαγόμενη παραοικονομία που πολλές φορές είτε μαστίζει τις επιχειρήσεις πληροφορικής είτε οδηγεί σε αύξηση της τιμής του προϊόντος σε βάρος των συνεπών καταναλωτών.

Όλα τα παραπάνω πλεονεκτήματα από τη μεταμόρφωση του λογισμικού σε υπηρεσία δημιουργούν νέες προοπτικές και ευκαιρίες ανάπτυξης στον τομέα της πληροφορικής. Αν και τα οφέλη αφορούν το σύνολο των επιχειρήσεων πληροφορικής, αυτές που τα εκμεταλλεύονται περισσότερο φαίνεται να είναι οι νέες και καινοτόμες επιχειρήσεις. Και αυτό διότι η υιοθέτηση ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου από υπάρχουσες επιχειρήσεις απαιτεί το σταδιακό και εν λειτουργία μετασχηματισμό τους, ένα εγχείρημα ιδιαίτερα δύσκολο ακόμη και για τις μεγαλύτερες και παλαιότερες επιχειρήσεις του κλάδου. Επίσης, το γεγονός ότι οι νέες επιχειρήσεις πληροφορικής που βασίζονται στο software as a service μπορούν να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους χωρίς να επενδύσουν σε πάγιο εξοπλισμό και υποδομές, τις καθιστά σε πλεονεκτική θέση έναντι των υπολοίπων. Δεδομένου ότι η βασικότερη επένδυση μιας νέας επιχείρησης που θέλει να αναπτύξει τέτοιο λογισμικό είναι το ανθρώπινο δυναμικό, μια ομάδα ανθρώπων με μια καινοτόμο επιχειρηματική ιδέα μπορεί με μηδενικό σχεδόν κεφάλαιο να δημιουργήσει μια πετυχημένη επιχείρηση παραγωγής λογισμικού. Επιπλέον, το γεγονός ότι το λογισμικό ως υπηρεσία παρέχεται αποκλειστικά μέσω του παγκόσμιου ιστού, χωρίς φυσική παρουσία και δίκτυα διανομής-υποστήριξης, είναι καταλυτικός παράγοντας για την άρση της απομόνωσης των μικρών περιοχών, την περιφερειακή ανάπτυξη και την ώθηση της επιχειρηματικής αποκέντρωσης.